Denk jij ook weleens: “Wat is er in hemelsnaam aan de hand met de wereld?” In gesprekken gaat het er soms zo heftig aan toe, we lijken wel alle redelijkheid en tolerantie verloren te hebben. Bovendien lijkt het of iedereen maar de hele dag naar een schermpje staart. Technologie die ons belooft te verbinden, zorgt er soms voor dat we ons eenzamer dan ooit voelen. Kun je in deze wereld kinderen opvoeden tot evenwichtige, tevreden mensen die wat over hebben voor een ander, die behulpzaam zijn en lekker in hun vel zitten? Die voor zichzelf kunnen zorgen, niet verwend zijn en niet blindelings anderen navolgen, maar mensen die zelf nadenken en in staat zijn goede relaties op te bouwen met de mensen om hen heen.
Ja, dat kun je. Maar het is wel nodig dat je erover nadenkt en vastberaden je koers volgt. Het is aan de ene kant makkelijker en aan de andere kant moeilijker dan je denkt. Als je aan mensen vraagt wat het belangrijkste is dat kinderen nodig hebben antwoordt bijna iedereen: “Liefde.” Maar het blijkt dat sommige dingen die wij als ouders en opvoeders doen uit liefde helemaal niet werken of effectief zijn. Kinderen hebben meer nodig dan liefde alleen.
Stel je een baby’tje voor, dat tevreden in haar wiegje ligt. Ze is bezig haar handen te ontdekken en kijkt er vol verwondering naar, ook haar voetjes tilt ze op en bestudeert ze uitgebreid. Opeens voelt ze iets, ze heeft honger, of dorst , of ze is nat, of ze voelt zich alleen, of moe. Wat ook de oorzaak, ze gaat huilen om iemand te laten weten dat ze hulp nodig heeft. Meestal snelt er dan iemand toe, pakt haar op en probeert haar te troosten. Als je dit nog niet vaak hebt meegemaakt duurt het soms wel even voordat je door hebt wat er aan de hand is en je haar kunt helpen. Maar gelukkig lukt het vaak wel om erachter te komen wat er is, en nadat ze geholpen is, kan ze weer tevreden slapen en kun je als volwassene een zucht van verlichting slaken – tenminste – tot de volgende ronde.
Hoe vaak denk je dat dit gebeurt op een dag? En elke keer leert de baby meer over vertrouwen hebben en over het gezin of de gemeenschap waar ze onderdeel van is. Als dit scenario zich blijft herhalen gedurende haar kindertijd zal ze, wat door onderzoekers ‘veilige hechting’ genoemd wordt ontwikkelen. Wij noemen dit simpelweg ‘verbinding’, ze voelt zich verbonden, van belang en ze voelt zich erbij horen. Het gevoel erbij te horen en van belang te zijn is de basis om te kunnen leren in het leven.
Consequent en liefdevol reageren op wat een kind nodig heeft blijkt het belangrijkste te zijn dat ouders en verzorgers kunnen doen voor een kind. Belangrijke dingen die kinderen leren zoals hoe je met sterke emoties omgaat, de taal leren, (non-verbale) signalen interpreteren, hoe te reageren op anderen, dat alles leren kinderen van de volwassenen om hen heen. Kinderen die een sterk gevoel van verbinding hebben leren makkelijker en sneller, kunnen beter samenwerken, en ontwikkelen de sociale en emotionele vaardigheden die zij nodig hebben om zich te kunnen ontwikkelen.
Hoe kun je dan een sterke en blijvende verbinding opbouwen met je kind?
6 dingen die je kunt doen om het gevoel erbij te horen en van belang te zijn te helpen ontwikkelen:
- Breng samen tijd door. Lijkt heel eenvoudig, is wel heel belangrijk. We weten dat de meeste mensen het heel druk hebben, het leven is hectisch. We werken veel en er is altijd het huishouden en het sociale leven dat om onze aandacht vraagt. Maar voor een jong kind is er geen enkele vervanging voor de tijd die ze met jou samen doorbrengt. Probeer tijd te creëren om het leuk te hebben samen, om samen te lachen, om je te verwonderen over hun groei. Zet al het andere uit je hoofd en wees er voor je kind, deze waardevolle momenten komen nooit meer terug. Investeer in het welzijn van je kind.
- Aanraken. Een van de makkelijkste manieren om verbinding te voeden is met een liefdevolle aanraking. Geef veel knuffels en gebruik badtijd, verschoontijd en andere routinetaken om je kind lekker te knuffelen en vast te houden om de boodschap van liefde over te brengen. Accepteer ook aangeboden knuffels en geniet ervan. Als je kind verdrietig of boos is kunnen aanrakingen meer zeggen dan woorden, leg een arm om zijn schouder, haal je hand door zijn krullenbol en breng de boodschap over dat je er voor hem bent en om hem geeft.
- Luister met je volle aandacht. Als je kind je iets wil vertellen, probeer er dan helemaal voor hem te zijn. Leg je mobieltje weg en stel de strijk uit. Ga er voorzitten en maak oogcontact en glimlach naar hem. Je zult versteld staan over wat er gebeurt. Voor het naar bed gaan kun je vragen aan je kind of hij zijn leukste of verdrietigste moment van de dag met jou wil delen en deel die van jou met hem.
- Speel samen. De meeste ouders zijn er heel goed in om leuke dingen voor hun kinderen te verzinnen, we rijden ze naar de speeltuin, naar het zwembad, naar vriendjes of vriendinnetjes om te spelen. Maar we zijn er niet zo goed in om zelf met hun te spelen. Kinderen gebruiken graag hun hele lichaam om te spelen en te leren, word eens samen lekker vies in de zandbak, of bak samen koekjes, samen helemaal onder het meel zitten kan weleens de beste herinnering worden die je samen deelt. Laat je kind het voortouw nemen, laat je meenemen in zijn spel, en volg de aanwijzingen op die je krijgt. Bouw samen torens, schilder een huis, bouw een dierentuin met karton… en laat je kind jouw leiden.
- Wees nieuwsgierig. Hoe is het om een kind te zijn? Wat ziet ze als ze naar je kijkt? Weet jij wat ze leuk vindt om te doen? Waar ze nieuwsgierig naar is, en hoe ze zich voelt over wat er allemaal gebeurt? Als je het niet zeker weet, zie dit dan als een uitnodiging om te onderzoeken.
- Leren, niet straffen. Het is niet handig om een kind te verwennen, maar het is ook niet goed om te straffen of ruw te zijn met een kind. Opvoeden betekent leren, en kinderen kunnen zich goed ontwikkelen als de volwassenen in hun leven zich richten op het aanleren van vaardigheden en karaktereigenschappen. Als het nodig is om je kind te corrigeren (en dat zal het zeker af en toe zijn) stel dan redelijke grenzen en volg die vastberaden en vriendelijk op. Schreeuwen en straffen leren je kind niets bruikbaars.
Als je een sterke band hebt met je kind kun je fouten ombuigen naar mogelijkheden om te leren. Je kunt samen lachen, en genieten van het ouderschap – tenminste meestal dan. We zijn tenslotte allemaal mens en het leven zal nooit helemaal perfect zijn…